Gỗ hương, còn được biết đến với tên gọi giáng hương hoặc dáng hương, có tên khoa học là Pterocarpus macrocarpus, thuộc họ đậu (Fabaceae). Đây là loại cây phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á như Campuchia, Lào, Việt Nam,… Ngoài ra, cây gỗ hương còn được nhân giống và trồng ở các nước Nam Phi, Ấn Độ, Châu Mỹ Latin.
Phân Bố và Đặc Điểm Sinh Thái
Ở Việt Nam, gỗ hương thường được trồng ở các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam Bộ như Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Phú Yên, Đồng Nai, Tây Ninh,… Loại cây này ưa ánh sáng nên thường mọc ở độ cao từ 100 đến 800m và phát triển tốt trong điều kiện ẩm ướt, trên đất xám hoặc đất đỏ bazan.
Cây gỗ hương là loại cây thân gỗ lớn với chiều cao trung bình đạt 30-35m và đường kính thân có thể lên tới 100cm. Gốc cây thường có bạnh vè, vỏ cây màu xám nâu, có các vết nứt dọc theo thân rồi bong ra thành những mảng vảy lớn. Vỏ ngoài của gỗ thường có sắc vàng nhạt, đẽo dày và rớm chút hơi đỏ nhờ lượng tinh dầu tự nhiên có trong gỗ.
Đặc Điểm Nổi Bật Của Gỗ Hương
Gỗ hương là loại gỗ quý hiếm được xếp vào Nhóm I – nhóm những loại gỗ có đường vân đẹp, màu sắc tự nhiên hấp dẫn, mùi thơm đặc trưng và khả năng chống mối mọt tuyệt vời. Một số đặc điểm nổi bật gồm:
- Đường vân đẹp, thớ gỗ mịn và đều không bị xoắn.
- Chứa nhiều tinh dầu tự nhiên, tạo nên mùi hương đặc trưng khó quên.
- Độ cứng và nặng cao, đảm bảo sự bền bỉ qua thời gian.
- Không bao giờ bị mối mọt tấn công.
- Khi gỗ non có màu đỏ nâu nhạt hoặc vàng, còn khi cây già và để khô, màu sắc chuyển sang đỏ đậm.
- Nếu cho mùn gỗ ngâm trong nước ấm khoảng 1-2 tiếng, nước sẽ chuyển sang màu xanh như nước chè, chứng tỏ lượng tinh dầu dồi dào.
Phân Loại và Cách Phân Biệt Các Loại Gỗ Hương
- Gỗ Hương Đỏ Việt Nam:
Còn được gọi là hương ta, giáng hương, dáng hương hay đinh hương. Đây là loại gỗ quý hiếm với đường vân đẹp và màu đỏ tự nhiên, khi cắt ra có tâm và xơ gỗ nhỏ, thớ gỗ mịn và đặc. Qua thời gian, gỗ càng trở nên đỏ đều và không bao giờ bị mối mọt.
Cách nhận biết: Cho mùn gỗ vào nước ấm ngâm khoảng 1-2 tiếng, nếu nước chuyển thành màu xanh như nước chè thì đó chính là dấu hiệu của gỗ hương Việt Nam. - Gỗ Hương Đỏ Lào và Campuchia:
Hai loại này có tinh chất hương thơm và đặc điểm gần giống nhau nhưng có thể phân biệt qua màu sắc. Gỗ hương Lào thường có thớ màu nâu hồng, sáng và tươi hơn so với gỗ hương Việt Nam. - Gỗ Hương Đỏ Nam Phi (Hương Huyết):
Với tâm gỗ có màu nâu đỏ rất đều, trong khi dát gỗ lại mang sắc vàng nhạt và vân gỗ mịn liền mạch.
Cách nhận biết: Khi cắt ra, gỗ có màu đỏ tươi ban đầu rồi dần chuyển sang đỏ đậm; mùi thơm nhẹ ban đầu cũng mất dần theo thời gian. Nếu ngâm mùn gỗ vào nước, nước chuyển thành màu đỏ như máu kèm theo hiện tượng nổi váng – đó chính là tinh dầu của gỗ. Ngoài ra, khi đốt, gỗ cháy lâu, tỏa ra mùi thơm nhẹ và tàn tro màu trắng. - Gỗ Hương Vân Nam Phi (Hương Nghệ):
Còn được gọi là hương chua hoặc hương thối (với mùi hơi chua của thức ăn bị lên men khi mới cắt). Loại gỗ này rất chắc, bền, có màu sắc đồng đều, với những đường vân đậm, nổi bật và khả năng chống mối mọt tuyệt đối.
Cách nhận biết: Quan sát thấy nhiều vân dày, sắc nét trên bề mặt gỗ. - Gỗ Hương Đá:
Gỗ có đường vân màu nâu hồng sắc nét, mật độ vân dày và sờ vào cảm giác mịn màng. Lõi gỗ có màu nâu đậm, hơi tối trong khi phần ngoài lại sáng hơn, tạo nên vẻ đẹp độc đáo qua thời gian sử dụng. Gỗ hương đá cũng có mùi hương nhẹ và đặc tính cứng, nặng.
Cách nhận biết: Tương tự như gỗ hương đỏ và gỗ hương Lào nhưng nước khi ngâm gỗ sẽ có màu nhạt hơn. - Gỗ Nu Hương:
Gỗ có bề mặt sần sùi với các cục, u, sụn nổi, kết hợp các sắc màu vàng, đỏ nâu nhạt, vàng đỏ và đỏ đậm. Đặc biệt, mùi thơm nhẹ dễ chịu và những đường vân hình xoắn độc đáo tạo nên vẻ đẹp riêng của loại gỗ này. - Gỗ Hương Nam Mỹ:
Là loại gỗ cầm chắc, cứng cáp, không bị mối mọt, ít tạo mùn khi cắt và có vân gỗ không quá nổi bật. - Gỗ Hương Xám:
Với đường vân đẹp và tự nhiên, gỗ hương xám thường được giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên khi chế tác thành các sản phẩm nội thất.
Cách nhận biết: Vân gỗ có màu đen đặc trưng, khác biệt so với các loại gỗ hương khác.
Giá Cả Của Gỗ Hương
Với giá trị quý hiếm và đặc tính vượt trội, gỗ hương có mức giá khá cao. Giá của gỗ hương thay đổi tùy thuộc vào nguồn gốc và kích thước của mẩu gỗ. Ví dụ, những tấm gỗ xẻ có đường kính trên 30cm và chiều dài từ 1 đến 3m thường có giá dao động từ 18 triệu đến 34 triệu đồng. Cụ thể, gỗ hương Nam Phi có giá tính theo mét khối thường trên 20 triệu đồng, trong khi gỗ hương Lào có thể lên đến trên 35 triệu đồng.
Ứng Dụng Trong Nội Thất Và Nghệ Thuật
Nhờ vào vẻ đẹp, độ bền và mùi hương tự nhiên, gỗ hương được ứng dụng rộng rãi trong ngành nội thất cao cấp. Một số ứng dụng tiêu biểu gồm:
- Đồ Nội Thất Cao Cấp: Bàn ghế, giường tủ, sập, kệ tủ tivi và kệ trang trí. Các sản phẩm này không chỉ mang lại vẻ đẹp sang trọng, tinh tế mà còn giúp không gian sống trở nên trong lành, mát mẻ nhờ mùi hương tự nhiên tỏa ra.
- Sản Phẩm Nghệ Thuật: Tác phẩm tạc tượng, đồ trang trí và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ khác được chế tác từ gỗ hương luôn có giá trị nghệ thuật cao cùng với sự độc đáo trong đường vân và màu sắc tự nhiên của gỗ.
Đặc biệt, đồ nội thất làm từ gỗ hương không chỉ sở hữu chất lượng vượt trội mà còn là minh chứng cho giá trị văn hóa và sự tinh tế trong nghệ thuật chế tác gỗ truyền thống.
Kết Luận
Gỗ hương không chỉ là loại gỗ quý hiếm với vẻ đẹp tự nhiên, mùi hương dịu nhẹ và cấu trúc bền vững, mà còn là nguyên liệu chủ đạo trong ngành nội thất cao cấp và nghệ thuật. Hiểu rõ các đặc điểm, cách phân biệt và giá trị của từng loại gỗ hương sẽ giúp người tiêu dùng và các nhà thiết kế lựa chọn sản phẩm đúng chất lượng, góp phần tạo nên không gian sống sang trọng và tinh tế.